Rừng tràm tỉnh Cà Mau có diện tích 40.749ha, trong đó diện tích có rừng là 36.428ha, tập trung ở 2 huyện U Minh và Trần Văn Thời, do 9 đơn vị trực tiếp quản lý, bảo vệ và sử dụng. Ngoài ra còn khoảng 700ha rừng rất dễ xảy ra cháy trên cụm đảo Hòn Khoai và Hòn Chuối.
Cà Mau, cũng như cả nước, mỗi khi mùa khô đến, việc phòng cháy, chữa cháy rừng là nỗi lo và trăn trở của cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, chủ rừng và cả cộng đồng. Nhiều năm qua Đảng, Nhà nước hết sức quan tâm chỉ đạo thực hiện những vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ, xây dựng và phát triển vốn rừng. Chủ trương, chính sách về nghề rừng được ban hành kịp thời; hệ thống pháp luật liên quan từng bước được hoàn thiện, tài nguyên rừng được bảo vệ và phát triển với chiều hướng tích cực.
Rừng tràm Cà Mau với những đặc điểm đặc thù rất dễ cháy nhưng chữa cháy rất khó khăn, tốn kém. Một điều tưởng như vô lý nhưng lại là qui luật, đó là khi rừng được quản lý, bảo vệ tốt thì vật liệu cháy tích tụ ngày càng nhiều, nếu xảy ra cháy rừng hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Nhiều năm qua, tỉnh Cà Mau đã dành khoản kinh phí khá lớn để mua sắm, trang bị dụng cụ, phương tiện hiện đại, bố trí các công trình kênh mương, chòi quan sát lửa rừng. Tổ chức tốt công tác xây dựng, thẩm định phương án phòng cháy, chữa cháy rừng mùa khô. Thực hiện có hiệu quả phương châm chữa cháy 4 tại chỗ “Chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ” nên rừng tràm được bảo vệ tốt, số vụ cháy rừng xảy ra không đáng kể và thiệt hại rất ít. Mùa khô 2008-2009 chỉ xảy ra 3 vụ gây thiệt hại 3,42ha rừng tràm. Đây là thắng lợi lớn, chứng tỏ sự nỗ lực của cả Đảng bộ và nhân dân tỉnh Cà Mau, trong đó có công sức của lực lượng kiểm lâm trực tiếp quản lý, bảo vệ rừng. Sự chỉ đạo kiên quyết với những giải pháp đúng, phù hợp thực tế và một phần được sự ưu ái của thiên nhiên là nguyên nhân cho những thành công trên.
Mùa khô 2009 - 2010 được dự báo là một mùa khô khắc nghiệt; năm 2010 sẽ là năm nóng nhất từ trước đến nay, nhiệt độ có thể cao hơn năm 1998; cùng với việc mùa mưa năm 2009 kết thúc khá sớm, lượng mưa cuối mùa giảm, nên lượng nước trong rừng tràm thấp hơn so cùng kỳ năm 2008 khoảng 20-30cm. Công tác phòng cháy, chữa cháy rừng mùa khô 2009 -2010 sẽ rất khó khăn, phức tạp. Làm sao để không xảy ra tình trạng cháy rừng, không để lửa rừng thiêu rụi hệ sinh thái độc đáo, đặc thù của vùng rừng U Minh? Những trăn trở ấy đã được biểu hiện bằng sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sâu sát và kiên quyết của các cấp các ngành tỉnh Cà Mau đối với công tác phòng cháy, chữa cháy rừng. Ngay từ những ngày đầu tháng 9 năm 2009, chính quyền các cấp đã sớm chỉ đạo xây dựng phương án phòng cháy, chữa cháy rừng làm cơ sở triển khai các hạng mục công trình phục vụ phòng cháy, chữa cháy rừng. Chi cục Kiểm lâm Cà Mau chủ trì thẩm định phương án phòng cháy, chữa cháy rừng cho các chủ rừng, UBND các xã có rừng, xây dựng phương án phòng cháy, chữa cháy rừng toàn tỉnh để thống nhất các giải pháp phòng cháy, chữa cháy rừng.
Việc tổ chức triển khai thực hiện các phần việc trong công tác phòng cháy, chữa cháy rừng của các chủ rừng, các lực lượng liên quan thực hiện sớm hơn mọi năm, với chất lượng cao hơn. Đặc biệt quan tâm đến khâu tổ chức đắp đập, gia cố đập giữ nước tạo độ ẩm cho rừng, công tác tuyên truyền, vận động nhân dân nâng cao ý thức bảo vệ rừng. Toàn tỉnh đã đắp 119 đập lớn nhỏ, dọn thông thoáng 33,5km kênh mương đảm bảo thuận tiện cho lưu thông kiểm tra, phòng cháy, chữa cháy rừng. Gây tạo gần 400km băng xanh và băng trắng cản lửa; nạo vét, đào mới 9 tuyến kênh, xây dựng 3 chòi quan sát lửa cố định, bố trí hàng chục bảng tuyên truyền, biển báo phòng cháy, chữa cháy rừng; sửa chữa các máy bơm hiện có và mua mới 61 máy bơm các loại với gần 40 nghìn mét ống dẫn nước chữa cháy. Các máy bơm chữa cháy đã được bố trí tại các chốt, trạm và một số xã có rừng; rà soát củng cố hệ thống thông tin liên lạc. Tổ chức lực lượng tại chỗ làm nòng cốt bảo vệ rừng, phòng chống cháy trên hai nghìn người.
Xác định nhân tố con người là khâu then chốt; cháy rừng do con người gây ra và chữa cháy rừng cũng do con người thực hiện vì vậy các lực lượng bảo vệ rừng, các chủ rừng và địa phương đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền với nhiều hình thức phù hợp, nội dung cụ thể, thiết thực. Năm 2009, Chi cục Kiểm lâm Cà mau đã in ấn 7.000 tờ bướm tuyên truyền về bảo vệ rừng cấp phát cho những người dân sống trong và ven rừng, giúp cho họ hiểu và nâng cao ý thức bảo vệ và phòng cháy, chữa cháy rừng. Điều đáng ghi nhận trong mùa khô năm nay là sự chung tay, góp sức của Hội Nông dân tỉnh, các huyện có rừng trong việc phối hợp chặt chẽ với lực lượng kiểm lâm khu vực rừng tràm tuyên truyền và ký cam kết bảo vệ rừng, thực hiện qui định và tham gia công tác phòng cháy, chữa cháy rừng của từng hộ dân. Kiểm lâm địa bàn xã đã thực hiện tốt việc tham mưu giúp Chủ tịch UBND xã có rừng lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ phòng cháy, chữa cháy rừng mùa khô trên địa bàn địa phương quản lý. Bằng sự nỗ lực trong tuyên truyền chúng tôi nhận thấy rằng ý thức và trách nhiệm của các địa phương khu vực rừng tràm về công tác phòng cháy, chữa cháy rừng được nâng lên rõ rệt; các địa phương đã kiện toàn các tổ xung kích phòng cháy, chữa cháy rừng để kịp thời huy động lực lượng, phương tiện tại chỗ xử lý tình huống cháy xảy ra trên địa bàn. Qua kiểm tra Chi cục Kiểm lâm Cà Mau đã lưu ý các chủ rừng tập trung thực hiện tốt các giải pháp đã được đề ra, chú trọng tập trung lực lượng, phương tiện, bố trí tổ chốt tuần tra bảo vệ rừng ở các khu vực rừng có lượng bổi dày, khu vực gò cao hiện đã cạn nước mặt, đặc biệt là khu vực cấm nghiêm ngặt thuộc Vườn quốc gia U Minh Hạ. Tăng cường bảo vệ khu vực vùng đệm nhằm phát hiện kịp thời và ngăn chặn có hiệu quả các đám cháy, không để cháy lan vào các phân khu khác. Kết quả sự chuẩn bị cho công tác phòng cháy, chữa cháy rừng mùa khô 2009 - 2010 của tỉnh Cà Mau thể hiện sự nghiêm túc trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng cháy, chữa cháy rừng. Tuy còn rất nhiều khó khăn, nhất là sự khắc nghiệt của thiên nhiên và những hạn chế về kinh phí, với mục tiêu “không để xảy ra cháy rừng”, sự quyết tâm của các cấp, các ngành, chủ rừng và nhân dân Cà Mau chắc chắn mùa khô 2009 - 2010 số vụ và thiệt hại do cháy rừng ở Cà Mau sẽ được giảm thiểu. Tuy chưa phải là tất cả, nhưng sự năng động, chủ động và kiên quyết chính là yếu tố tích cực trong việc kiểm soát và hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng cháy rừng. Hy vọng rừng tràm U Minh Hạ sẽ luôn xanh tươi, góp phần tô điểm cho bức tranh thiên nhiên sống động và kỳ thú, giữ gìn những nét đặc thù của rừng tràm và lưu lại ấn tượng khó quên trong lòng khách thập phương.
NGUYỄN VĂN THƯ